خليج فارس و وضعيت اكولوژيكي آن
خليج فارس ،يك درياي نسبتاً بسته از آب شور با عمق متوسط 35m مي باشد . آن ، به آبهاي آزاد بين المللي ، از طريق تنگه هرمز ، متصل است .
انواعي از عوامل ،همگي به هم پيوسته اند تا محيط زيست آن و ويژگيهاي خاص اكولوژيكي آن را تهيه كنند . در بين آنها. نرخ بالاي تبخير آن نسبت به ذخاير آب شيرين ، و مهمتر از آن حفاري و پروژه هاي استخراج نفت گسترده مي باشند كه در اينجا رخ مي دهند ،كه فعال كننده صادرات پرسود براي استانهاي ساحلي مي باشند .
نخ تبخير آب ساليانه در خليج فارس ، در محدوده اي بين 150 تا 40cm مي باشد . اين يك نرخ بالا در مقايسه با ساير مناطق دريايي از قبيل درياي مديترانه است كه تبخير آن بندرت به 15cm در سال مي رسد . علاوه بر آن ، شوري آب از تنگه هرمز تا بخشهاي شمالي ، تشديد مي گردد . كه از حدود 38 واحد در هزار در تنگه ، تا ميانه 60 تا 70 واحد در هزار در خورموسي مي باشد .
آب شيرين ، اساساً توسط رودخانه هاي شمال غربي مهيا مي گردد . ليكن ميزان آن ، كافي نيست و جبران تبخير را نمي كند . يكي از ضروري ترين عوامل در ابقاء تعادل اكولوژيكي در اين راه آبي ،چرخه آب است . اين فرآيند، نسبي است و هر سه تا پنج سال رخ مي دهد .
با اائه شرايط مذكور در بالا ، برنامه زيست محيطي سازمان ملل (UNEP) ،اعلان داشته است كه خليج فارس ،به علاوه درياي سرخ ، درياي سياه، بالتيك ، كانال انگلستان ، و تعدادي از ساير اكوسيستمهاي حساس دريايي ، به عنوان مناطق ويژه مي باشند و مقررات ويژه منتشر شده براي نگهداري آنها لازم هستند .
ويژگي خاص ديگر محيط زيست درياي خليج فارس، وجود مجموعه هاي صخره هاي مرجان و گونه هاي گياهي است كه در مناطقي رونق و پيشرفت دارند كه جنبشهاي كشندي (جزر و مدي) در آنها صورت مي گيرند . جنگل مانگرو در خليج فارس ، كه يك ادامه از جنگلهاي آسياي جنوب شرقي و اقيانوس هند مي باشد ،نيز از نقطه نظر اكولوژيكي ، بسيار مهم است .
آبسنگ هاي مرجاني در كنترل كردن جريان آب موثر هستند و آنها گونه هاي مختلف ماهي ، بويژه گونه هاي كوچكتر را پناه مي دهند. مانگرو و گياه ساحلي Avecina ، كه مخصوص خليج فارس و درياي عمان مي باشد ، از جمله منابع دريايي هستند كه محيطهاي زيستي ايده آلي براي سخت پوستان از جمله ميگو و ساير زندگيهاي دريايي فراهم مي آورند ( بر اساس UNEP ) .
آبسنگ هاي مرجاني و مانگروها همراه يك رشته از ديگركولوني هاي گياهي از جمله انواع زندگيهاي دريايي هستند كه در منطقه بوسيله آلاينده هاي هيدروكربني نفتي تهديد مي شوند. مجموع مساحتي كه بوسيله مانگروها در خليج فارس و درياي عمان پوشيده شده است ، در محدوده جزر و مد ، از 000،20 متر مربع تجاوز مي كند.
به همين ميزان از اهميت كولوني هايي از گياهان هستندكه در كف دريا نزديك ساحل زندگي مي كنند، كه همچنين نقش مهمي در ناحيه چرخه هاي زيستي دريايي بازي مي كنند.
گياهاني كه بوجود مي آيند اولين منبع غذايي هستند كه بسياري از گونه هاي دريايي كه در منطقه مي آيند را حفظ (تغذيه) مي كنند. اينها شامل ميگو، كه از جمله گونه هايي است كه منافعي براي موقعيتهاي ساحلي و ساير پستانداران دريايي مانند گاوهاي دريايي و لاكپشتها توليد مي كند، مي شوند.
انواع آلاينده ها در خليج فارس
محيط زيست دريايي در اين منطقه در سالهاي اخير در معرض آلاينده هاي مخرب گوناگون قرار گرفته است. استخراج نفت از مناطق ساحلي و فلات قاره خليج فارس ، همراه با صادرات آن و عبور تانكرهاي نفت از آبراه، تاثير مخرب رو به رشدي بر روي اكوسيستمهاي دريايي داشته است. در حال حاضر ، به طور تخميني هر روز 100 كشتي به خليج فارس وارد و از آن خارج مي شوند. اين نشان مي دهد كه 40 درصد مجموع حمل و نقل نفتي جهان از منطقه عبور مي كند.
كف دريا در امتداد اين مسير اكثرا با لجن نفتي پوشيده است ، كه همراه آن يك محيط زيست آلوده بخصوصي بوجود مي آيد. آلاينده ها از تانكر هاي نفت هنگام تخليه بالاست (آب تعادل ، آبي كه پس از تخليه مخازن ، آنها را پر از آب ميكنند)خارج مي شوند ، زيرا اكثر تانكرها مجهز به جداكننده مخزن آب و بنزين نيستند، رجوع كنيد به مخازن بالاست تفكيك شده (SBT). تا زماني كه مقرراتي وضع نشده است تا عبور اين كشتي هاي غير مجهز را از ميان آبهاي خليج فارس محدود كند، اين مشكل به خسارت زدن به منطقه ادامه خواهد داد.
(در طي برخوردهاي نظامي بين ايران و عراق و همچنين عراق و كويت لكه هاي بزرگي از نفت سطح خليج فارس را دربرگرفت و منابع بيولوژيكي آن در خطر افتاد، در نتيجه سازمان ملل متحد و سازمان جهاني محيط زيست پروژه هاي ويژه اي را براي كنترل نشت نفت و اثرات مخرب آن در اين آبراه به اجرا گذاردند.)
